ڀٽ تي زخمي ٿيل فقيرن جا هٿ!

هن جا تمنا رکي هئي ته ڀٽ تي صدين کان لطيف سائينءَ جون وايون، بيٿ ۽ تنبوري جي تارن جون صدائون، سنڌ جي ڪپهه پيل ڪنن تائين، پنهنجن سڀن معنائن ۽ مفهومن سان پُهچن، سا تمنا اُن ڏينهن ڇرڪ ڀري جاڳي پئي هئي، جنهن ڏينهن هن ديس جا ڌڻي سڙي ويل پتنگن جا مقدس لاش کڻي، لکن جي تعداد ۾ پنهنجي محبوب ماڳ مائي ڪولاچيءَ جي شهر ۾ پهتا هئا، هن جڏهن اکيون مهٽي مائي ڪولاچيءَ جي شهر کي ڏٺو هيو ته صدين کانپوءِ هن اطمينان جو ٿڌو شوڪارو رڳي انڪري ڀريو هيو جو سنڌ پنهنجن ڪنن مان ڪپهه ڪڍي اڇلائي ڇڏي هئي ۽ سنڌ جو روح لطيف سائين جي فقيرن جي ”الو ميان“ جي صدا بڻجي چڪو هيو، هن ڏٺو ۽ غور سان ڏٺو ته سنڌ جي اکين ۾ لڙڪ ته هيا ئي پر سنڌ پنهنجي وڃائجي ويل سچ کي ڳولي جُملي عظمتن، فضيلتن ۽ ماڻهپي جي محبوب گڻن سان درندگي واري ديس ۽ عالمي مهذپڻي سان مخاطب هئي.

جوڳي جنهن جُڳن کان هڪ خواب جي ساڀيان لاءِ ڪيئي جوڳ پچايا هئا ۽ هاڻ سندس گودڙيءَ جڏهن المين ۽ اذيتن جي بار سان ڀرجي کانئس کڻڻ کان ڳري ٿي چڪي هئي ۽ هو ڦٽيل ڪُلهن سان بڙ جي گهاٽي وڻ هيٺان بي حال ٿي اچي ويٺو هيو، تڏهن ڪنهن اچي سندس زخمي ڪلهي تي هٿ رکيو هيو ۽ هن جڏهن ڇرڪ ڀري درد جي هڪ دانهن سان مٿي نهاريو هيو، تڏهن لاکو ڦلاڻي کيس ٻکين پئجي ويو هيو، لاکي جي لوڙهه بڙ جي ٿُڙ وٽ پيل هئي ۽ سندس لکي نالي گهوڙيءَ جي هني تي هڪ ڳنڍ رکيل هئي،  هن حيرت مان ڳنڍ ڏانهن ڏٺو ۽ وري لاکي ڏانهن اوجاڳيل نيڻ ارپيائين ته سندس نيڻن مان صدين جو گڏ ٿيل پاڻي بند ڀڃي وهڻ لڳو، لاکي هَني تي رکيل ڳنڍ کولي ۽ جوڳي جي زخمي ڪلهن تي ڄمي ويل رت کي صاف ڪري کيس پَٽيون ٻڌڻ لڳو ۽ جڏهن جوڳيءَ جي سموري وجود جي زخمن تي پها رکجي چڪا، تڏهن جوڳي گهري ننڊ لاءِ اَهلِي پيو ۽ جڏهن جاڳيو ته سندس مٿو لاکي جي گوڏي تي رکيل هيو، جوڳي ڇرڪ ڀري اٿيو ۽ لاکي جي قدم بوسي ڪرڻ چاهيائين ته لکي هِڻڪار ڪئي ۽ بڙ ۾ ويٺل ڳِجهُن، ڪانگن، بازن ۽ چٻرن ۾ اهڙو ته ٽاهه پيو جو وري نه موٽڻ لاءِ اُڏاڻا ۽ بڙ جي پورن مان واسينگ، وِڇون ۽ ڀَٽوُن ٻاهر نڪتا، جوڳي اڌ ۾ رهيل قدم بوسي ڇڏي، گودڙيءَ اندر المين ۾ وڃائجي ويل مُرلي ڪڍي وڄائڻ لڳو ته واسينگن ۾ وٽ پوڻ لڳا ۽ لاکي لوڙهه جي مُٺئي ۾ هٿ وجهي لکيءَ تي لانگ ورائي ۽ جوڳي لَهرو ڏيندي لکيءَ ڏانهن لؤڻو هنيو ته سندس نيڻن کي ڏور ڏور تائين لکيءَ جي سنبن جي اڏايل ڊُسِڙ پسڻ لاءِ ملي ۽ جوڳيءَ جون ڦوڪيل مِٽوُن ڍريون ٿيون، مرليءَ جا لهرا ماٺ ٿي ويا ۽ واسينگن بڙ جي پورَنِ ۾ ورڻ شروع ڪيو.

جوڳي، جنهن جي زخمن کي لاکو پها رکي ويو هيو، اهو بڙ جي ٿُڙ کي ٽيڪ ڏيئي اَهلي پيو، ان وچ ۾ لاکو مائي ڪولاچيءَ جي شهر ۾ لکين ماڻهن جي هجوم سان مخاطب هيو ۽ سندس اڳيان لکين ماڻهن سان گڏ پتنگن جا ٻه معصوم لاش به پيل هئا.

هوڏانهن لطيف سائين جي فقيرن دنبورا سنوان ڪري صدا هنئي:

پتنگ چائين پاڻ کي، ته اچي آڳ اجهاءِ

پچڻ گهڻا پچائيا، تون پچڻ کي به پچاءِ

واقف ٿي وساءِ، آگ نه ڏجي عام کي.

فقيرن جا هٿ ڏڪي رهيا هئا ۽ تنبوري جون تارون تپي باهه ٿي فقيرن جي آڱرين کي لهولهان ڪري رهيون هيون ۽ سنڌ صدين کانپوءِ پهريون ڀيرو پنهنجي ڏکيءَ ڏيل سان، ڪراڙا هٿ نرڙ تي رکي لاکي، لَکي، لوڙهه ۽ لکين ماڻهن جي سمنڊ ۾ ٻن لاشن کي ڏسي رهي هئي پر هن ڀيري الاءِ ڇو ڪو ڳوڙهو وهائڻ بدران، گُهنجيل چهري ۽ ٺوٺ ٿيل چپن سان مسڪرائي رهي هئي، سندس اداس اکين ۾ ڪوبه ڳوڙهو نه هيو ۽ سنڌ پنهنجا ڪراڙا هٿ مٿي کڻي لاکي جي چهري کي چمي ڏيئي اڃا سُڪل ڇاتيءَ سان مس لاتو ته ڀٽ تي فقيرن ٻيو بيٿ ڏنو ۽ سندن آڱرين مان هاڻ رت چوئاڪا ڪري وهڻ لڳو:

لاکو لوڻي آئيو، هٻي پيئي هاڪ

پانور ڪنا پڇڙي، ڏونگر پئي ڏاڪ

اٺيون ۽ عراق، گڏيا نه گئون ٿيا.

هاڻ فقيرن جو وجدان پنهنجي انتهائن کي ڇُهڻ لڳو ۽ کين آڱرين مان وهندڙ رت ۽ دنبوري جي تتل تارن جو ڪو احساس ئي نه رهيو ۽ فقير لاکي جي نئين جنم تي مست الست ٿي مرشد کي ڄڻ مبارڪ ڏيڻ لڳا:

ٻَني ٻهڻ نه ڏي، جهُري ويئي جهوڪ

لوڻي مٿان لوڪ، لاکي لک لڏائيا.

اڃا فقيرن اهو بيٿ ڏيئي بس ڪيو ته جوڳيءَ جي گودڙيءَ مان المين جا لاش ڦٿڪندا ڪِرندا ويا ۽ جوڳي ڇرڪ ڀري اٿيو ته سندس نظر سموري دنيا جي حيرتن تي پئي، جوڳيءَ ڏٺو ته دنيا حيرت مان سنڌ کي ڏسي رهي آهي ۽ سوچي رهي آهي ته هيءَ ڪهڙي ڌرتي آهي، جيڪا هڪ دهشتگرد خطي ۾ هئڻ باوجود سڙيل لاشن سان دنيا کي امن جا پيغام ڏيئي رهي آهي!!؟ هيءَ ڪهڙي مِٽي آهي، جنهن جا جنميل ماڻهو انيڪ اذيتن ۾ هوندي به امن ۽ برابريءَ جون صدائون بلند ڪري رهيا آهن!!؟ ۽ دنيا هن ديس تي حيران ٿئي ٿي ته هي ماريل، ساڙيل، ڦريل، لٽيل ۽ وحشتن جي وات ۾ پيل ڪير ماڻهو آهن، جيڪي طاقت ۾ هوندي به محبتن جا گل آڇي رهيا آهن ۽ جوڳي دنيا جي حيرتن کي ڏسي ڀٽ ڏانهن ڪراڙا نيڻ کڻي ٿو ته فقير جوڳيءَ جي نهار جو جواب ڏين ٿا:

نوري ۽ ناري، جوڳيئڙا جهان ۾،

ٻري جن ٻاري، آءُ نه جينئندي ان ري.

جوڳيءَ کان فقيرن جي اهڙي موٽ تي ڇرڪ نڪري وڃي ٿو ۽ سوچڻ لڳي ٿو ته لطيف سائين جا صديون اڳ جوڳين سان ڪيل پنڌ اجايا ڪيئن ٿا وڃي سگهن ۽ رام ڪلي بي معنيٰ ٿئي سو ڪٿان ممڪن آهي!!؟ جوڳي ٿڌو شوڪارو ڀري اطمينان سان گودڙي ڪلهي ۾ وجهي گنجي ڏونگر وارو گس وٺي ٿو ته سندس ڪنن تي هي آلاپ پون ٿا:

پيئي جن پرک، گنجي ڏونگر گام جي،

واري سڀ ورق، لوچي لاهوتي ٿيا.

جوڳي پنڌ ڪندو رهي ٿو ۽ بڙ تان اڏاڻل ڳجهن، ڪانگن ۽ چٻرن جا اجلاس شروع ٿي وڃن ٿا پر هو ڪوبه فيصلو نه ٿا ڪري سگهن، ڳِجهون سنڌ جي ماس کي جيئري پٽڻ جون صلاحون ڏين ٿيون ته ڪانگ وري سنڌ جون اکيون ڪڍڻ لاءِ چون ٿا پر چٻرا ڪجهه ٻي طرح سوچين ٿا، جو هو سمجهن ٿا ته هاڻ سنڌ جو ماس پٽڻ ۽ اکيون ڪڍڻ ايترو سولو نه آهي، تنهنڪري ڪنهن ٻي رٿابنديءَ جو چئي اجلاس ملتوي ڪرڻ جي صلاح ڏين ٿا.

هوڏانهن جوڳي اڃا علي بندر جي جهريل نشانن وٽان مس اڳتي ٽَپي ٿو ته کيس ڪڍڻ جي معصوم ”مقدس“ سان ٿيل بربريت جي ڪرڀناڪ خبر ملي ٿي ۽ سندس ڪلهي مان گودڙي ڪري پئي ٿي ۽ مرلي ڇيتيون ڇيتيون ٿي وڃي ٿي ته مٿان فقير ڏانهس هيءُ بيت موڪلين ٿا:

بندر جا ڀئي، ته سکاڻيا مَ سمهو

ڪپر ٿو ڪن ڪري، جينئن ماٽيءَ منجهه مهي

ايڏو سور سهي، ننڊ نه ڪجي ناکئا!

۽ جوڳي وري اٿي ٿو ۽ ڪريل گودڙيءَ ۾ زريون زريون ٿي ويل مُرلي وجهي پنڌ پوي ٿو ۽ سوچي ٿو ته هن ديس خلاف هاڻ مذهبي نفرتن، سماجي اذيتن ۽ هر طرح جي سازش جا مَنڊَ منڊبا پر اهو ان اطمينان سان پنڌ ڪري ٿو ته صديون اڳ ڀٽ تان جا صدا بلند ٿي هئي، ان جڏهن هاڻ عملي روپ اختيار ڪيو آهي ته هاڻ انهن صدائن جو ڪنڌ ڪير به لاهي نه سگهندو، هو سوچيندو جڏهن هڪ شهر وٽان لانگهائو ٿئي ٿو ته اتي سنڌ، مسجد ۽ مندر وارين نفرتن خلاف روڊن تي اڀ ڏاريندڙ صدائون بلند ڪندي ملي ٿي ۽ جوڳيءَ جي چهري تي مسڪراهٽ پکڙجي وڃي ٿي ۽ هو گنجي ڏونگر جي بلڪل ويجهو پهچي وڃي ٿو ۽ هڪ ڀيرو وري لطيف سائين جا فقير جوڳيءَ کي گنجي ڏونگر متعلق ٻڌائين ٿا:

پيئي جنين باس، گنجي ڏونگر گام جي

ڇڏي سڀ لباس، لوچي لاهوتي ٿيا.

۽ جڏهن جوڳي گنجي ڏونگر تي پهچي ٿو ته کيس ان بيت جي مفهوم جي ڪجهه ان طرح خبر پئي ٿي ته هن ديس جي لوچ هاڻ سڀن شڪستن کان مٿاهين ٿي چڪي آهي ۽ هو سمجهي وڃي ٿو ته هاڻ هن ديس کي ڪابه وحشت وات ۾ وجهي نه سگهندي ۽ جڏهن جوڳي گنجي ڏونگر جي رازن ۽ رمزن کي سمجهي وٺي ٿو ته هڪ ڀيرو وري گودڙي ڪلهي ۾ وجهي پنڌ پئي ٿو ۽ سمجهي وڃي ٿو ته:

پيو جن پرو، گنجي ڏونگر گام جو،

ڇڏي کيٽ کرو، لوچي لاهوتي ٿيا.

۽ پوءِ جوڳي هلندو وڃي ٿو، انهن آڏ تراڇن، آهڙن ۽ ڏونگر جي ڏاڪن تان، جتان سنڌ جي سسئي پنڌ پچايا هئا.....قصو نا تمام.