Saturday 6 September 2014

اسلام آباد واري تماشي جي تيزيءَ سان بدلجندڙ صورتحال.



اسلام آباد واري تماشي جي تيزيءَ سان بدلجندڙ صورتحال.
                                        غلام رسول چانڊيو.

ملڪي صورتحال جنھن تيزيءَ سان تماشي واري  شڪل اختيار ڪري  رھي آھي ان مان لڳي ائين رھيو آھي ته گھڻو ڪجھ بدلجڻو آھي رڳي اھو نه پر ھن  تماشي ملڪ جي سياسي تفريق کي به ظاھر ڪري وڌو آھي، چوڻ وارا چون ٿا ته جيڪڏھن سنڌ جا ماڻھو اسلام آباد ۾ اھڙي حرڪت ڪن ھا ته انھن سان ڪھڙو حشر ٿئي ھا!؟ پر اھا ڪيتري نه عجب جي ڳالھ آھي جو عمران خان ۽ ڊاڪٽر قادري جي سلسلي ۾ ملڪ جون مڙئي سگھاريون ڌريون باقائده ڌر بڻيل آھن ۽ کلي طرح ھڪ ٻئي جي سامھون ٿي بيٺيون آھن ته ٻئي طرف اردو ميڊيا جا به وکا پڌرا ٿي پيا آھن ته اھي پروفيشنلزم بجاءِ ڪنھن جي ايجنڊا تي ڪم ڪنديون رھيون آھن!!
ھن ڊرامي جا ھونئن ته ڪيترا مقصد ۽ مامرا آھن پر ماڻھن جو خيال آھي ته پنجاب ۾ ڪجھ ماڻھن جي مرڻ تي ايترو وڏو تماشو ڪيو ٿو وڃي پر سنڌ جي سوين لاشن جي ايف_آءِ_آر به نه ٿي ڪٽجي. ھاڻ اھا ڳالھ ڪنھن کان به ڳجھي نه رھي آھي ته ماڊل ٽائون جي واقعي پٺيان سڌو سنئون شھباز شريف، نواز شريف ۽ سندس وزيرن جو ھٿ آھي، رڳي اھو نه پر ان واقعي ڪرڻ ۽ ڪرائڻ پٺيان ڪيئي قوتون موجود آھن جن کي پنھنجا اصل مقصد حاصل ڪرڻا آھن ۽ ڪري رھيا آھن، اھڙي صورتحال ۾ سنڌ جا ماڻھو صرف اھو سوچڻ لاءِ مجبور آھن ته ھي ڪھڙو ملڪ آھي جنھن ۾ ھڪ سابق صدر، چونڊيل وزير اعظم، ملڪ کي ايٽمي طاقت بنائيندڙ، 90 ھزار قيدي آزاد ڪرائيندڙ ۽ ٽٽل ملڪ کي آئين ڏيندڙ عالمي ليڊر کي ته نه ڪيل ڏوھ جي سزا موت جي شڪل ۾ ڏني وڃي ٿي پر ان ئي ملڪ ۾ ھڪ پنجابي وزير اعظم کي ھٿ به نه ٿو لاٿو وڃي ۽ ان سان اھي عدالتون به گڏ بيھي وڃن ٿيون جن ھٿان ھڪ عالمي ليڊر کي ڦاھي تي ٽنگيو ويو حالانڪ ذوالفقار علي ڀٽو آمريڪا مخالف  ۽ اسلامي  بلاڪ ٺاھڻ واري جنون ۾ جھڙي ريت ھتان جي ھزارين سالن جي تاريخ رکندڙ قومن جو انڪار ڪندڙ نه رڳي آئين ٺاھيو، جنھن سان خاص طور سنڌ بدترين ڌاري آبادڪاريءَ ھيٺ آئي ته ٻئي طرف ھن ملڪ کي ايٽمي قوت بڻائيندي نه رڳي خطي ۾ ھڪ بد ترين خوف واري صورتحال پيدا ڪئي پر ھن ملڪ جي ننڍين قومن لاءِ به غلاميءَ جي زنجيرن کي مضبوط ڪيو، سنڌو درياءُ جنھن تي 1945 تائين انگريز سرڪار به ڪنھن ڪئنال ڪڍڻ جي اجازت نه ڏني ان ئي سنڌوءَ تي شھيد ڀٽي 1974 واري ٻوڏ دوران پنجاب کي 28 لنڪ ڪئنال ڪڍڻ جي اجازت ڏيئي سنڌوءَ کي ھميشه لاءِ سڪائي ڇڏيو، مطلب ته ھڪ اھڙو سياستدان جنھن 71ع واري دور ۾ وکريل ملڪ کي ٺاھي جوڙي مضبوط ڪيو ۽ لاھور کي بي تحاشا طاقت سان نوازي ھميشھ لاءِ ھتان جي ننڍ ين قومن کي غلام بنائي ڇڏيو، ان سياستدان کي به  پنھنجي سموري خاندان سميت بخش نه ڪيو ويو جو ان جو خاندان جاگيردار ھوندي به سول جمھوريت(جيڪا پنھنجي آخري نتيجن ۾ جاگيردارانه جمھوريت ھئي) جو حامي ھيو ۽ اسٽيبلشمينٽ کي حڪومت جي طابع پئي رکڻ چاھيائين.  اھڙي طرح حيرانگي ان ڳالھ جي به ٿئي ٿي ته نام نھاد جمھوريت لاءِ  اڄ به جملي جاگيردار ۽ سرمائيدار ھڪ ٿي وڃن ٿا جو عوام جي رت مان چوسيل ٽيڪس جي ڪرپشن مان سندن سرمائي کي خطرو پيدا ٿي وڃي ٿو ۽ اھو سلسلو ڪو اڄ جو نه آھي پر ھيءُ ملڪ ئي جيئن ته انگريزن طرفان ھن خطي جي انگريز وفادار قوتن لاءِ ٺھيو ھيو ان ڪري شروع کان وٺي نه رڳي ان طبقي جو اقتدار تي قبضو رھيو آھي پر اھي قوتون مختلف شڪلين ۾ واري واري سان پنھنجي اقتدار جو تحفظ به ڪنديون رھيون آھن ۽ ھي جي بحران پيدا ٿين ٿا اھي سندن حصي پتيءَ جو ئي جھيڙو ھجي ٿو، جنھن جي نتيجي ۾ شروع کان وٺي ھي ملڪ رياستي تضادن جو شڪار رھندو پئي آيو آھي ۽ ھاڻ اھي تضاد پنھنجي ان انتھا تي پھتا آھن جو ملڪي سلامتي ئي سواليه بڻجي وئي آھي.
اسلام آباد جي تحريڪ بنيادي طور تي انھن تضادن جي اھا انتھا آھي جنھن ۾ ھاڻ گھڻو ڪجھ طئه ٿيڻو آھي ۽ ان ۾ مختلف قوتون پنھنجي پنھنجي بقا جي جنگ وڙھي رھيون آھن، ھي جو ظاھر ۾ ڏسجي رھيو آھي ان جو حقيقتن سان ويجھي جو به تعلق نه آھي. ظاھر آھي ته عوام کي گڏ ڪرڻ لاءِ دانڌلين ۽ تشڪيل نوء جا ئي نعرا ھڻائڻا آھن.
ڏاھن ماڻھن جو خيال آھي ته ھن ملڪ کي ھلائڻ واريون سول ۽ ملٽري بيوروڪريسي، جاگيردار، سرمائيدار ۽ ڪجھ عالمي قوتون آھن جيڪي پڻ پنھنجن پنھنجن مفادن تحت ورھايل آھن ۽ ظاھر آھي ته ادارا ڪنھن ڀتين جو نالو نه پر انھن ڀتين ۾ ويٺل ماڻھن جو نالو آھن، جن جا پنھنجا پنھنجا مفاد آھن جيڪي مختلف شڪلين  ۽ تضادن ۾ ظاھر ٿين ٿا.
اسلام آباد ۾ لڳل ڌرڻن جي ڪھاڻي به پنھنجي پسمنظر ۾ نه ته ڪنھن انقلاب ۽ آزاديءَ جي جنگ آھي ۽ نه ئي اوچتو ڪنھن کي عوام جي دردن جو سور جاڳيو آھي، اھي ڌرڻا بنيادي طور تي انھن قوتن جي ٽول طور ڪم ڪري رھيا آھن، جن قوتن جا گھڻ طرفا مقصد آھن جن مان پھريون پنھنجي سرمائي کي بچائڻ آھي، جڏھن ته ورھايل سوچن تحت ڪنھن کي اسلام، ڪنھن کي پاڪستان ته ڪنھن کي آمريڪا جو اونو ۽ وفاداري جا مسئلا درپيش آھن. جڏھن ته ھن ملڪ اندر عالمي سطح تي جاگرافيائي تبديلين جا خواب  ڏسندڙ به پنھنجو ڪم ڪري رھيا آھن  ۽ ھاڻ جڏھن  ھن ملڪ جون ايتريون سوچون ۽ ڪردار ورھايل آھن ته ان جي نتيجن کي سمجھڻ ڪنھن لاءِ به ڏکيو نه ھوندو ۽ سچ ته اھو آھي جو ھتان جون سموريون سياسي قوتون ڪنھن نه ڪنھن لاءِ ھڪ ٽول طور استعمال ٿي رھيون آھن، جنھن جي ھڪ تصوير اسلام آباد جو تماشو آھي.
ڏاھن ماڻھن جو چوڻ آھي ته ھن قسم جي سياسي ھلچل جي پويان ننڍين قومن اندرھلندڙ اھي تحريڪون به آھن جيڪي طويل محرومين، وسيلن جي ڦر لٽ، ساڻن غير انساني ورتاءُ ۽ سندن عظيم اڳواڻن جي شھادتن جي نتيجي ۾ اڀريون آھن جن کي ڪچلڻ لاءِ به ھن ملڪ ۾ تحفظ پاڪستان واري قانون کان پوءِ ماڳھين ملڪ ۾ اھڙو سيٽ اپ آڻڻو آھي، جنھن سان ھتان جي محروم قومن کي چٿي، سندن وسيلن تي مڪمل قبضو ڪري  سگھجي ته ٻئي طرف ھتان جي مخصوص طبقي جي حڪمرانيءَ کي به قائم رکي سگھجي، جنھن جو اظھار ڪا لھوڪي پارليامينٽ جي گڏيل اجلاس کي مختلف اڳواڻن جي خطاب مان ئي لڳائي سگھجي ٿو. اھڙي طرح اسلام آباد جي تماشي ۾ ڪير ھارائي ۽ ڪير کٽي ٿو وارن سوالن کان گھڻو اڳتي سوچڻ جي ڳالھ اھا آھي ته ان خطرناڪ راند ۾ ھتان جون ننڍيون قومون ڪٿي بيٺل آھن........ ؟sufighulamrasool@gmail.com  

.......۽ نيٺ ملڪي سياست جو اصل مرڪز سامھون اچي ويو.



.......۽ نيٺ ملڪي سياست جو اصل مرڪز سامھون اچي ويو.
غلام رسول چانڊيو
ھاڻ اھو چوڻ ۾ ڪا به ھٻڪ محسوس نه ڪرڻ کپي ته ورھاڱي کانپوءِ ملڪي سياست جي اصل واڳ ڪنھن وٽ پئي رھي آھي ۽ اسلام آباد جي ڌرڻن کانپوءِ  جمھوريت جي دعويٰ ڪندڙ نواز شريف آخرڪار آرمي چيف اڳيان جمھوريت جي ڪيڪ کي پليٽ ۾ رکي اھو عرض ڪري ويٺو ته اوھان جي شيء اوھان جي ھٿ ۾، ھاڻ جو دل چوي اُھو ڪريو ۽ مونکي وزير اعظم رھڻ ڏيو باقي جو اوھان چوندئو اھو ئي ٿيندو! معنيٰ ته مون اوھان اڳيان توبھه ڪئي......... خبر نه آھي ته ھن مضمون ڇپجڻ تائين اسلام آباد جي صورتحال ڪھڙي بيٺل ھجي پر پاڻ ھن ملڪ جي شروع کان وٺي سياسي ڪيفيت ۽ تاريخ تي ھڪ سرسري نظر وجھڻ جي ڪوشش ڪريون ٿا.
بنيادي طور تي ھن ملڪ ٺھڻ کان وٺي ٽي طاقتون ھڪ ئي وقت ھڪ ٻئي خلاف سرگرم عمل پئي رھيون آھن جن ۾ ھڪ سول بيوروڪريسي ٻي ملٽري بيوروڪريسي ۽ آخري سياستدان شامل آھن جيڪي پھنجي جوھر ۾ مٿئين ڪلاس سان لاڳاپيل ھجڻ ڪري صرف ڪرسي جي جنگ ۾ مصروف پئي رھيا آھن ۽ انھن جي ايجنڊا تي عوام صرف ووٽ وٺڻ لاءِ پئي رھي آھي، جڏھن ته اھي قوتون جيڪي عوامي ايجنڊا کڻي جدوجھد ڪنديون رھيون آھن، انھن جي آجيان ھميشه جيل، تشدد،سزائون ۽ موت ڪندو رھيو آھي، سو ان ڳالھ کي جيڪڏھن ھيئن به ورتو وڃي ته خود سياست ۾ به مختلف شڪليون پئي رھيون آھن، جنھن ۾ ھڪڙا اسٽيبلشمينٽ جي اجازت ۽ سندن ايجنڊا تحت ڪم ڪندا رھيا آھن ۽ ڪيترا ته پيدا ئي سندن ڪيل آھن جيڪي سندن مفادن لاءِ وڙھندا رھيا آھن تڏھن به غلط نه ٿيندو . ھن ڳالھ کي جيڪڏھن ذوالفقارعلي ڀٽو تائين کڻي اچجي ته سموري ڳالھ سمجھ ۾ اچي ويندي ته ڀٽو صاحب پھريون سياستدان ھيو جنھن سول توڙي ملٽري بيوروڪريسي سان مھاڏو اٽڪايو ۽ سندس انجام ڦاسيءَ جي شڪل ۾ سامھون آيو ۽ ثابت ٿيو ته سول توڙي ملٽري بيوروڪريسي ئي ھن ملڪ جي اصل طاقت رھي آھي ۽ رھڻي آھي، جيڪڏھن ڳالھ کي سولي سنڌيءَ ۾ سمجھائجي ته معاملو ڪجھ ھن طرح بيھندو ته اسٽيبلشمينٽ ھن ملڪ جي وارث ھوندي ھميشه اھو ثابت ڪندي رھي آھي ته اسان جو پيدا ڪيل جيڪڏھن اسان جي ڪڍيل ليڪي کي ڪراس ڪندو ته ان جو حشر ڀٽي کان وٺي محمد خان جوڻيجي جھڙو ٿيندو ۽ نواز شريف سان ڪجھ اھڙو ئي ٿي رھيو آھي جو ھو پنھنجي ھر دور حڪومت ۾ پنھنجن ئي مالڪن سان مھاڏو اٽڪائيندو رھيو آھي.
اھڙي طرح  اڄ جيڪڏھن چتائي ڏسجي ته ملڪ جنھن سياسي، سماجي،معاشي ۽ رياستي بحران جي ور چڙھيل آھي اھو شايد پھريون موقعو ان ڪري به چئي سگھجي ٿو جو ھن دفعي سولين ۽ اسٽيبلشمينٽ جي جھيڙي جا بنياد اقتدار کان گھڻو اڳتي ڏسجي رھيا آھن. ڳالھ رڳو نواز شريف کي ھٽائڻ تائين محدود نه پئي ڏسجي، ھن جھيڙي کي اسٽيبلشمينٽ ۽ سول سرمائيداريءَ جي ٽڪراءَ واري تناطر ۾ به ڏٺو پيو وڃي. اھو ھڪڙو روشن سچ آھي ته نوازشريف ھڪ وڏو سرمائيدار ھوندي، پھنجي سڀني صورتن ۾ پنجاب جو نمائندو آھي جيڪو انڊيا سان سٺا تعلقات رکي پنھنجي سرمائي کي وسعت ڏيڻ چاھي ٿو، جنھن لاءِ ضروري آھي ته کيس پاڪستان کان وڏي مارڪيٽ گھربل آھي ۽ اھا مارڪيٽ انڊيا ئي ٿي سگھي ٿي جو باقي پاڙيسري ملڪ سندس سرمائي جي سيڙپ لاءِ مناسب نه آھن ۽ ان کانپوءِ سندس نظرون عالمي مارڪيٽ تائين پھچڻ واري خواھش ڏانھن وڃن ٿيون، ممڪن آھي ته منھنجي اھا ڳالھ درست نه به کڻي ھجي پر جيڪڏھن دنيا جي سياست مان سرمائي کي ڪڍي ڇڏجي ته پوءِ سياست کي ڪٿي بيھارجي؟  علم سياست جا استاد اھو ئي ٻڌائين ٿا ته سياست جا بنياد سرمائي يا معاشيات تي دنگ ڪن ٿا.    سو ان تناظر ۾ به نواز شريف لاءِ پيدا ٿيل صورتحال کي  ڏسڻ گھرجي
اھڙي طرح اسٽيبلشمينٽ به ھاڻ رڳي سرحدون سنڀالڻ تا ئين محدود نه رھي آھي، سندس اڄوڪي شڪل سرمائيداريءَ تي بيٺل نظر اچي ٿي. پيٽرول پمپن کان ويندي روڊن جي ٺيڪن، بيڪرين ۽ سرمائي جي سڀن صورتن ۾ ملي ٿي، تنھنڪري اھو سمجھڻ ايترو به ڏکيو نه ھجڻ گھرجي ته موجوده بحران جا سبب رڳي اليڪشن ۾ دانڌلين يا وري قادري صاحب جي 10 نقطن تي دنگ ڪن ٿا، سنجيده ھلڪا معاملن کي ڪجھ ان نظر سان به ڏسن ٿا ته ھيءَ جنگ رڳي مطالبن جي جنگ نه پر ھن جنگ جا پيرا مختلف مفادن ڏانھن به وڃن ٿا. ان سلسلي ۾ رٽائرڊ جنرل پرويز مشرف جي ھڪ نجي چينل کي ڏنل انٽرويو تي غور ڪرڻ جي به ضرورت آھي جنھن ۾ مشرف سڌي طرح اھو چئي ڏنو آھي ته ھن ملڪ ۾ جاگرافيائي تبديليءَ جي سازش ٿي رھي آھي ۽ آمريڪا ملڪ جي اندروني معاملن ۾ مداخلت بند ڪري ۽ مشرف طرفان ٻيون به کوڙ ساريون اھم ڳالھيون چيل آھن جيڪي ھن ملڪ ۾ عالمي مداخلت ڏانھن واضع اشارو ڪن ٿيون ۽ لڳي ڪجھ ائين رھيو آھي ته ھن ملڪ جا مسئلا ھاڻ ٻنھي طرفن کان پنھنجن آخري فيصلن جي تقاضا ڪري رھيا آھن.
خبر نه آھي ته جنھن وقت اوھان ھيءُ مضمون پڙھي رھيا ھوندا ته ان وقت اسلام آباد جي ڪھڙي صورتحال ھوندي پر ھڪ ڳالھ صاف آھي ته ھن ملڪ جون اصل قوتون مختلف تجربا ڪرڻ کان پوءِ شايد ھڪ آخري تجربو به ڪرڻ گھرن ٿيون جنھن ۾ کين پنھنجي سرمائي جي حفاظت ۽ واڌ سميت ھتان جي ننڍين قومن طرفان اٿندڙ ۽ ھلندڙ مزاحمتن کي به ختم ڪرڻو آھي، جڏھن ته مشرف کان ويندي سندن مرضي خلاف ٿيندڙ ھر قد م کي به روڪڻو آھي، سو ھن سموري ماجرا کي رڳي دانڌلين يا بنيادي تبديليءَ جي تناظر ۾ ڏسڻ دانشمندي نه ھوندي............
                                                                                                          sufighulamrasool@gmail.com

سياست جي اصليت کي پڌرو ڪندڙ اسلام آباد جي تحريڪ.




سياست جي اصليت کي پڌرو ڪندڙ اسلام آباد جي تحريڪ.
                           غلام رسول چانڊيو

  با وجود ان جي ته طاھرالقادري ۽ عمران خان وارن ڌرڻن جي مطالبن ملڪي سياست ڪندڙن لاءِ ھڪ ڇرڪ ۽ خوف واري ڪيفيت پيدا ڪري وڌي آھي جو ٻئي ڌرڻا پنھنجي پيش ۽ پسمنظر ۾ ڀلي جو کڻي ڪھڙا به مقصد رکندا ھجن پر انھن ڌرڻن جا مطالبا ظاھري طور ٻن شڪلين ۾ سامھون آيا آھن، جنھن مان ھڪ مطالبي اسان جي اليڪشن جي اصل حقيقت کي پڌرو ڪري وڌو آھي ته قادريءَ جي مطالبن وري نظام حڪومت ۽ عوام سان جمھوريت جي نالي تي ٿيندڙ بدترين دوکن جي اصل حقيقت ظاھر ڪري ڇڏي آھي، حالانڪ ھن ملڪ جي مختلف سياسي جماعتن جيڪي ايوانن کان ٻاھر يا ايوانن ۾ رھيون آھن، انھن عمران ۽ قادريءَ جي مطالبن لاءِ ملڪ ٺھڻ کان وٺي اھي ساڳيا  مطالبا ڪنديون رھيون آھن بلڪه ائين چوڻ اڃان به وڌيڪ بھتر ٿيندو ته اقتدار ۾ رھڻ کانپوءِ  وري مخالف ڌر ۾ رھندڙ پارلياماني پارٽيون به اھي ساڳيون ڳالھيون ڪنديون رھيون آھن سو اھي ڌرڻا  ۽ انھن جا مطالبا ھڪ ته نئين ڳالھ نه آھن ۽ ٻيو ته انھن ساڳين مطالبن لاءِ اڳ به تحريڪون ھلنديون رھيون آھن، پر عمران ۽ قادريءَ جي ڌرڻن جي صورت انھيءَ ڪري به مختلف آھي جو اھو پھريون موقعو آھي جو اھي ڌرڻا طويل ھوندي رياست جي علامت طور سڃاپجندڙ عمارتن اڳيان ھڪ نئين شڪل ۾ موجود آھن  ۽ انھن ڌرڻن پويان اھي قوتون ڪم ڪري رھيون آھن جن لاءِ  ھن ملڪ تي راتاھو ھڻڻ ھاڻ ايترو سولو نه رھيو آھي، تنھنڪري  اھا ڳالھ چئي سگھجي ٿي ته ھن ملڪ جي سياست، اھا ڪھڙي به شڪل ۾ موجود ھجي پر ھاڻ ھڪ نئين دور ۾ داخل ٿي رھي آھي. اھڙي طرح ھن سموري صورتحال کي جيڪڏھن سادي نموني ڏسجي ته اھا  ڪجھ ھن طرح بيٺل نظر اچي ٿي.

پھريون ته ملڪ جي اسٽيبلشمينٽ جيڪا سمورو عرصو مختلف شڪلين ۾ اقتدار ۾ رھندي آئي آھي، ان لاءِ ھاڻ مختلف مفادن جي حوالي سان سڌي طرح انتھائي ڏکيو ۽ اڻ سڌي طرح اقتدار ۾ رھڻ ايترو سولو نه رھيو آھي جو سندن ئي نرسريءَ مان پيدا ٿيل جاگيردارانه ۽ سرمائيدارانه سياست  سندن ھٿن مان نڪرڻ چاھي ٿي ۽ لڳي ائين رھيو آھي ته ھاڻ ٻئي قوتون ھڪ ھڪاڻيءَ جي موڊ ۾ آھن اھڙي صورتحال جي پيدا ٿيڻ جو سبب ھڪ ته نظريئ جي کوٽ آھي جيڪو ڪنھن به رياست لاءِ انتھائي ضروري ھجي ٿو ۽ ٻيو ته جاگيرداري ۽ سرمائيداريءَ جو سنگم پنھنجن سڀن صورتن ۾ عوام دشمن ھوندي، قومي عوامي غلامي ۽ سرمائي جي چوطرف ڦرندو رھندو آھي تنھنڪري ٻئي ڌريون ٿوري گھڻي فرق ۽ داخلي تضادن جي، ھڪ ٻئي خلاف جنگي حالت ۾ آھن ۽ مزي جي ڳالھ وري اھا آھي ته ٻئي طاقتون عوام کي ھڪ ٽول طور استعمال ڪري رھيون آھن جو اصل طاقت جو سرچشمو ته بھرحال عوام ئي ھجي ٿو، ان ڪري ھڪڙي طاقت ايوان اندر ھوندي عوام جي نمائنده ھئڻ واري دعوي سان پنھنجا ھٿيار تاڻيو بيٺي آھي ته ٻي قوت به عوام کي ايوانن ٻاھران بيھاري، عوامي حقن واري نعري سان مذاق ڪندي، عوام کي ئي استعمال ڪري رھي آھي، جڏھن ته عوام ٻنھي ڌرين جي ايجنڊا تي نه آھي ۽ نه رھي آھي نه ڪو آئينده رھندي. اھڙي صورتحال ۾ عوام جي اڪـثريت اھڙين سياسي سازشن کان اڻ واقف ھوندي ٻن وقتن جي ماني لاءِ پريشان آھي جنھن جو فرياد بھرحال انھن مڊل ڪلاس سياسي قوتن ۽ گروپن تي ئي داخل ڪرائي سگھجي ٿو جيڪي پڻ محڪوم عوام جي نمائندگي جي دعوي ڪرڻ باوجود، سياست کي ڪاروبار طور استعمال ڪندا رھيا آھن ۽ پنھنجي نفسيات موجب ڪنھن تبديليءَ بجاءِ ھو پنھنجو پاڻ کي مٿئين ڪلاس ۾ تبديل ڪرڻ لاءِ معصوم عوام کي ڏاڪڻ بڻائيندا رھيا آھن.
اھڙي طرح ھن سياسي ڊرامي جو ٻيو پھلو اھو به چٽو ٿي سامھون آيو آھي ته پارليامينٽ جي گڏيل اجلاس ۾ ميمبرن جي دونھيندار تقريرن بھرحال اھو ثابت ڪري ڇڏيو آھي ته ايوانن ۾ ويٺلن کي اقتدار پنھنجي ساه کان به وڌيڪ مٺو آھي جو اھي پھريون دفعو انھن قوتن کي سڌي تنقيد جو نشانو بڻائي رھيون آھن جن جي سلسلي ۾ ڳالھائڻ لاءِ اڳ ۾ سوء  دفعا سوچيو ويندو ھيو ۽ اھا ڳالھ به بھرحال چٽي ٿي سامھون آئي آھي ته اسان وٽ جمھوريت عوامي نمائندگي بجاءِ اقتدار جي حاصلات کانسواءِ ٻيو ڪجھ به نه آھي جو اڄ تائين ڪنھن سنگين عوامي مسئلي لاءِ اسان جي اسيمبلي ميمبرن ايترو شدت سان ڳالھايو ھجي جھڙي طرح ھن وقت اقتدار کي بچائڻ لاءِ ڳالھايو پيو وڃي. ان ڳالھ کي ھيئن به وٺي سگھجي ٿو ته بينظير ڀٽو جي شھادت کان پوءِ سياست جا ماپا تبديل ٿي جنھن مفاھمت جي نعري سان اڳتي وڌيا، ان مفاھمت جو اصل مقصد ئي “ اچو ته گڏجي اقتدار جا مزا ماڻيون” تي وڃي بيٺو ۽ ملڪ جي عوام ڏٺو ته زرداريءَ جي دور حڪومت ۾ سڀ جا سڀ اقتدار ۾ ھئا ۽ ڪا به مخالف ڌر موجود نه ھئي. اھو دراصل ھڪ اھڙو معاھدو ھيو جنھن ۾ “اچو ته سڀ گڏجي کائون” جھڙو عظيم فارمولو جوڙيو ويو ھيو جنھن تي اڄ سڀ جا سڀ گڏ بيٺل آھن، مطلب ته  ھتان جي جاگيردار ۽ سرمائيدار اھو بھرحال طئه ڪري ورتو آھي ته ھاڻ ھر حال ۾ ھڪ ٻئي سان ساٿ ڏيڻو آھي، ان لاءِ ڀلي ڪيتري به ڳري قيمت ڇو نه ادا ڪرڻي پوي.انھيءَ تناظر ۾ جيڪڏھن نواز شريف کي ڏسبو ته اھڙي قسم جي معاھدي جي چٽي شاھدي ان ڪري به ملندي جو ٿوري گھڻي فرق سان ڄڻ ته زرداريءَ جو اقتدار تبديل ئي نه ٿيو آھي، البته ھاڻ سياست جو مرڪز ايوان صدر بجاءِ وزير اعظم ھائوس آھي.
جڏھن ته ھن جھيڙي جي ٽئين پھلوءَ کي رٽائرڊ جنرل پرويز مشرف جي پس منظر ۾ به ڏٺو پيو وڃي، جنھن لاءِ الطاف حسين طرفان استيفائون طلب ڪرڻ ۽ خود مشرف جي ھڪ نجي ٽي وي چينل کي ڏنل انٽرويو مان ئي لڳائي سگھجي ٿو جنھن ۾ مشرف سڌي طرح اھو چئي ڏنو آھي ته عمران ۽ قادريءَ جي تحريڪ نه رڳي جائز آھي پر سندن مطالبا به ھر حوالي سان صحيح آھن ۽ الطاف حسين ته اھو چٽيءَ طرح چئي به ڏنو آھي ته مشرف خلاف آرٽيڪل 6 تحت ھلندڙ سنگين غداريءَ وارو ڪيس غير قانوني آھي، تنھنڪري اھو چئي سگھجي ٿو ته ھن سموري مانڌاڻ جو ھڪڙو اھم پھلو مشرف به آھي جنھن کي ھر قيمت تي اسٽيبلشمينٽ بچائڻ گھري ٿي جو اھو مسئلو ان ڪري به سندن لاءِ اھم آھي جو ھو نه ٿا چاھين ته ڪا اھڙي روايت پوي جنھن سان سولين جي سندن ڀيٽ ۾ طاقت ۾ ڪو اضافو ٿئي.
اھڙي طرح  اسلام آباد جي ڇڪتاڻ کي مختلف شڪلين ۾ ڏسڻ سان اھا ڳالھ بھرحال واضع ٿيندي ته ھي ملڪ ھاڻ پنھنجي تضادن جي آخري حدن کي ڇھندي ھڪ فيصلا ڪن مرحلي ۾ داخل ٿي رھيو آھي، جنھن سان گھڻو ڪجھ تبديل ٿيڻ جا واضع اشارا ملي رھيا آھن، پر سنجيده حلقن ۾ اھا ڳڻتي بھرحال موجود آھي ته اھا تبديلي عوام لاءِ ڪيتري لاڀائتي ثابت ٿئي ٿي، ڇاڪاڻ ته نواز شريف جي ڌڪ جھلي وڃڻ جي صورت ۾ به بھرحال تبديلي اچڻي آھي جنھن جا امڪان ھاڻ انھيءَ ڪري به دنڌلا ٿي رھيا آھن جو حڪومت ۽ اپوزيشن ۾ به بدترين تقرار شروع ڪرايو ويو آھي، چودري نثار ۽ چودري اعتزاز جي جھيڙي کي رڳي محض اتفاق سمجھڻ ان ڪري به دانشمندي نه ھوندي جو اسٽيبلشمينٽ ھر حال ۾ پنھنجو اھو ٽارگيٽ پورو ڪندي توڙي جو في الحال کيس ڪجھ وقت لاءِ خاموش رھڻو ڇو نه پوي. ٻي طرف الطاف حسين جون روايتي گوٿناٿيون به معني خيز آھن، سو بھرحال خاموش سنڌ لڳي ٿو ته پنھنجي سياست الطاف حسين حوالي ڪري ڇڏي آھي جو سنڌ جون ٻيون مڙئي پارٽيون ھڪ اھڙي خاموشيءَ ۾ آھن جو ڄڻ ته ڪنھن کاتي ۾ ئي نه ھجن ۽ شايد آھي به ائين ئي...........sufighulamrasool@gmail.com 

سياست جي اصليت کي پڌرو ڪندڙ اسلام آباد جي تحريڪ.




 سياست جي اصليت کي پڌرو ڪندڙ اسلام آباد جي تحريڪ.

با وجود ان جي ته طاھرالقادري ۽ عمران خان وارن ڌرڻن جي مطالبن ملڪي سياست ڪندڙن لاءِ ھڪ ڇرڪ ۽ خوف واري ڪيفيت پيدا ڪري وڌي آھي جو ٻئي ڌرڻا پنھنجي پيش ۽ پسمنظر ۾ ڀلي جو کڻي ڪھڙا به مقصد رکندا ھجن پر انھن ڌرڻن جا مطالبا ظاھري طور ٻن شڪلين ۾ سامھون آيا آھن، جنھن مان ھڪ مطالبي اسان جي اليڪشن جي اصل حقيقت کي پڌرو ڪري وڌو آھي ته قادريءَ جي مطالبن وري نظام حڪومت ۽ عوام سان جمھوريت جي نالي تي ٿيندڙ بدترين دوکن جي اصل حقيقت ظاھر ڪري ڇڏي آھي، حالانڪ ھن ملڪ جي مختلف سياسي جماعتن جيڪي ايوانن کان ٻاھر يا ايوانن ۾ رھيون آھن، انھن عمران ۽ قادريءَ جي مطالبن لاءِ ملڪ ٺھڻ کان وٺي اھي ساڳيا  مطالبا ڪنديون رھيون آھن بلڪه ائين چوڻ اڃان به وڌيڪ بھتر ٿيندو ته اقتدار ۾ رھڻ کانپوءِ  وري مخالف ڌر ۾ رھندڙ پارلياماني پارٽيون به اھي ساڳيون ڳالھيون ڪنديون رھيون آھن سو اھي ڌرڻا  ۽ انھن جا مطالبا ھڪ ته نئين ڳالھ نه آھن ۽ ٻيو ته انھن ساڳين مطالبن لاءِ اڳ به تحريڪون ھلنديون رھيون آھن، پر عمران ۽ قادريءَ جي ڌرڻن جي صورت انھيءَ ڪري به مختلف آھي جو اھو پھريون موقعو آھي جو اھي ڌرڻا طويل ھوندي رياست جي علامت طور سڃاپجندڙ عمارتن اڳيان ھڪ نئين شڪل ۾ موجود آھن  ۽ انھن ڌرڻن پويان اھي قوتون ڪم ڪري رھيون آھن جن لاءِ  ھن ملڪ تي راتاھو ھڻڻ ھاڻ ايترو سولو نه رھيو آھي، تنھنڪري  اھا ڳالھ چئي سگھجي ٿي ته ھن ملڪ جي سياست، اھا ڪھڙي به شڪل ۾ موجود ھجي پر ھاڻ ھڪ نئين دور ۾ داخل ٿي رھي آھي. اھڙي طرح ھن سموري صورتحال کي جيڪڏھن سادي نموني ڏسجي ته اھا  ڪجھ ھن طرح بيٺل نظر اچي ٿي.
پھريون ته ملڪ جي اسٽيبلشمينٽ جيڪا سمورو عرصو مختلف شڪلين ۾ اقتدار ۾ رھندي آئي آھي، ان لاءِ ھاڻ مختلف مفادن جي حوالي سان سڌي طرح انتھائي ڏکيو ۽ اڻ سڌي طرح اقتدار ۾ رھڻ ايترو سولو نه رھيو آھي جو سندن ئي نرسريءَ مان پيدا ٿيل جاگيردارانه ۽ سرمائيدارانه سياست  سندن ھٿن مان نڪرڻ چاھي ٿي ۽ لڳي ائين رھيو آھي ته ھاڻ ٻئي قوتون ھڪ ھڪاڻيءَ جي موڊ ۾ آھن اھڙي صورتحال جي پيدا ٿيڻ جو سبب ھڪ ته نظريئ جي کوٽ آھي جيڪو ڪنھن به رياست لاءِ انتھائي ضروري ھجي ٿو ۽ ٻيو ته جاگيرداري ۽ سرمائيداريءَ جو سنگم پنھنجن سڀن صورتن ۾ عوام دشمن ھوندي، قومي عوامي غلامي ۽ سرمائي جي چوطرف ڦرندو رھندو آھي تنھنڪري ٻئي ڌريون ٿوري گھڻي فرق ۽ داخلي تضادن جي، ھڪ ٻئي خلاف جنگي حالت ۾ آھن ۽ مزي جي ڳالھ وري اھا آھي ته ٻئي طاقتون عوام کي ھڪ ٽول طور استعمال ڪري رھيون آھن جو اصل طاقت جو سرچشمو ته بھرحال عوام ئي ھجي ٿو، ان ڪري ھڪڙي طاقت ايوان اندر ھوندي عوام جي نمائنده ھئڻ واري دعوي سان پنھنجا ھٿيار تاڻيو بيٺي آھي ته ٻي قوت به عوام کي ايوانن ٻاھران بيھاري، عوامي حقن واري نعري سان مذاق ڪندي، عوام کي ئي استعمال ڪري رھي آھي، جڏھن ته عوام ٻنھي ڌرين جي ايجنڊا تي نه آھي ۽ نه رھي آھي نه ڪو آئينده رھندي. اھڙي صورتحال ۾ عوام جي اڪـثريت اھڙين سياسي سازشن کان اڻ واقف ھوندي ٻن وقتن جي ماني لاءِ پريشان آھي جنھن جو فرياد بھرحال انھن مڊل ڪلاس سياسي قوتن ۽ گروپن تي ئي داخل ڪرائي سگھجي ٿو جيڪي پڻ محڪوم عوام جي نمائندگي جي دعوي ڪرڻ باوجود، سياست کي ڪاروبار طور استعمال ڪندا رھيا آھن ۽ پنھنجي نفسيات موجب ڪنھن تبديليءَ بجاءِ ھو پنھنجو پاڻ کي مٿئين ڪلاس ۾ تبديل ڪرڻ لاءِ معصوم عوام کي ڏاڪڻ بڻائيندا رھيا آھن.
اھڙي طرح ھن سياسي ڊرامي جو ٻيو پھلو اھو به چٽو ٿي سامھون آيو آھي ته پارليامينٽ جي گڏيل اجلاس ۾ ميمبرن جي دونھيندار تقريرن بھرحال اھو ثابت ڪري ڇڏيو آھي ته ايوانن ۾ ويٺلن کي اقتدار پنھنجي ساه کان به وڌيڪ مٺو آھي جو اھي پھريون دفعو انھن قوتن کي سڌي تنقيد جو نشانو بڻائي رھيون آھن جن جي سلسلي ۾ ڳالھائڻ لاءِ اڳ ۾ سوء  دفعا سوچيو ويندو ھيو ۽ اھا ڳالھ به بھرحال چٽي ٿي سامھون آئي آھي ته اسان وٽ جمھوريت عوامي نمائندگي بجاءِ اقتدار جي حاصلات کانسواءِ ٻيو ڪجھ به نه آھي جو اڄ تائين ڪنھن سنگين عوامي مسئلي لاءِ اسان جي اسيمبلي ميمبرن ايترو شدت سان ڳالھايو ھجي جھڙي طرح ھن وقت اقتدار کي بچائڻ لاءِ ڳالھايو پيو وڃي. ان ڳالھ کي ھيئن به وٺي سگھجي ٿو ته بينظير ڀٽو جي شھادت کان پوءِ سياست جا ماپا تبديل ٿي جنھن مفاھمت جي نعري سان اڳتي وڌيا، ان مفاھمت جو اصل مقصد ئي “ اچو ته گڏجي اقتدار جا مزا ماڻيون” تي وڃي بيٺو ۽ ملڪ جي عوام ڏٺو ته زرداريءَ جي دور حڪومت ۾ سڀ جا سڀ اقتدار ۾ ھئا ۽ ڪا به مخالف ڌر موجود نه ھئي. اھو دراصل ھڪ اھڙو معاھدو ھيو جنھن ۾ “اچو ته سڀ گڏجي کائون” جھڙو عظيم فارمولو جوڙيو ويو ھيو جنھن تي اڄ سڀ جا سڀ گڏ بيٺل آھن، مطلب ته  ھتان جي جاگيردار ۽ سرمائيدار اھو بھرحال طئه ڪري ورتو آھي ته ھاڻ ھر حال ۾ ھڪ ٻئي سان ساٿ ڏيڻو آھي، ان لاءِ ڀلي ڪيتري به ڳري قيمت ڇو نه ادا ڪرڻي پوي.انھيءَ تناظر ۾ جيڪڏھن نواز شريف کي ڏسبو ته اھڙي قسم جي معاھدي جي چٽي شاھدي ان ڪري به ملندي جو ٿوري گھڻي فرق سان ڄڻ ته زرداريءَ جو اقتدار تبديل ئي نه ٿيو آھي، البته ھاڻ سياست جو مرڪز ايوان صدر بجاءِ وزير اعظم ھائوس آھي.
جڏھن ته ھن جھيڙي جي ٽئين پھلوءَ کي رٽائرڊ جنرل پرويز مشرف جي پس منظر ۾ به ڏٺو پيو وڃي، جنھن لاءِ الطاف حسين طرفان استيفائون طلب ڪرڻ ۽ خود مشرف جي ھڪ نجي ٽي وي چينل کي ڏنل انٽرويو مان ئي لڳائي سگھجي ٿو جنھن ۾ مشرف سڌي طرح اھو چئي ڏنو آھي ته عمران ۽ قادريءَ جي تحريڪ نه رڳي جائز آھي پر سندن مطالبا به ھر حوالي سان صحيح آھن ۽ الطاف حسين ته اھو چٽيءَ طرح چئي به ڏنو آھي ته مشرف خلاف آرٽيڪل 6 تحت ھلندڙ سنگين غداريءَ وارو ڪيس غير قانوني آھي، تنھنڪري اھو چئي سگھجي ٿو ته ھن سموري مانڌاڻ جو ھڪڙو اھم پھلو مشرف به آھي جنھن کي ھر قيمت تي اسٽيبلشمينٽ بچائڻ گھري ٿي جو اھو مسئلو ان ڪري به سندن لاءِ اھم آھي جو ھو نه ٿا چاھين ته ڪا اھڙي روايت پوي جنھن سان سولين جي سندن ڀيٽ ۾ طاقت ۾ ڪو اضافو ٿئي.
اھڙي طرح  اسلام آباد جي ڇڪتاڻ کي مختلف شڪلين ۾ ڏسڻ سان اھا ڳالھ بھرحال واضع ٿيندي ته ھي ملڪ ھاڻ پنھنجي تضادن جي آخري حدن کي ڇھندي ھڪ فيصلا ڪن مرحلي ۾ داخل ٿي رھيو آھي، جنھن سان گھڻو ڪجھ تبديل ٿيڻ جا واضع اشارا ملي رھيا آھن، پر سنجيده حلقن ۾ اھا ڳڻتي بھرحال موجود آھي ته اھا تبديلي عوام لاءِ ڪيتري لاڀائتي ثابت ٿئي ٿي، ڇاڪاڻ ته نواز شريف جي ڌڪ جھلي وڃڻ جي صورت ۾ به بھرحال تبديلي اچڻي آھي جنھن جا امڪان ھاڻ انھيءَ ڪري به دنڌلا ٿي رھيا آھن جو حڪومت ۽ اپوزيشن ۾ به بدترين تقرار شروع ڪرايو ويو آھي، چودري نثار ۽ چودري اعتزاز جي جھيڙي کي رڳي محض اتفاق سمجھڻ ان ڪري به دانشمندي نه ھوندي جو اسٽيبلشمينٽ ھر حال ۾ پنھنجو اھو ٽارگيٽ پورو ڪندي توڙي جو في الحال کيس ڪجھ وقت لاءِ خاموش رھڻو ڇو نه پوي. ٻي طرف الطاف حسين جون روايتي گوٿناٿيون به معني خيز آھن، سو بھرحال خاموش سنڌ لڳي ٿو ته پنھنجي سياست الطاف حسين حوالي ڪري ڇڏي آھي جو سنڌ جون ٻيون مڙئي پارٽيون ھڪ اھڙي خاموشيءَ ۾ آھن جو ڄڻ ته ڪنھن کاتي ۾ ئي نه ھجن ۽ شايد آھي به ائين ئي...........sufighulamrasool@gmail.com